Świadczenia z ZUS za wypadek w pracy

Pracownikowi, który doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia na skutek udziału w wypadku przy pracy przysługują określone świadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W pierwszej kolejności należy zatem wyjaśnić czym jest tak właściwie „wypadek przy pracy". Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych,
• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy nawet bez polecenia,
• wczasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy

Przykładowo poronienie będące następstwem wysiłku fizycznego zaistniałego w związku z pracą jest wypadkiem przy pracy a upadek pracownika podczas wykonywania przez niego zwykłych czynności w zakładzie pracy, w wyniku którego doznał on złamania podstawy czaszki i innych obrażeń powodujących jego śmierć, gdy wypadek ten nastąpił na skutek napadu padaczki, nie jest wypadkiem przy pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 1977 r., III PZP 16/76; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 1979 r., III PZP 2/76).

Świadczenia dla pracownika

Wiedząc już co jest wypadkiem przy pracy, należy wskazać co przysługuje pracownikowi, który doznał takiego wypadku. Świadczenia, zarówno z ZUS jak i od pracodawcy są zależne od tego czy pracownik doznał urazu czy też zmarł.

W pierwszym wypadku pracownikowi przysługuje:

• zasiłek chorobowy,
• świadczenie rehabilitacyjne,
• zasiłek wyrównawczy,
• jednorazowe odszkodowanie,
• renta z tytułu niezdolności do pracy,
• renta szkoleniowa,
• dodatek pielęgnacyjny,
• pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Zasiłek chorobowy przysługuje pracownikowi, który doznał urazu w wyniku wypadku przy pracy przez okres do 182 dni w wysokości 100% dotychczasowego wynagrodzenia (tzw. „podstawy wymiaru”). Jeżeli po upływie 182 dni pracownik wciąż jest niezdolny do pracy, ale rokowania co do jego stanu zdrowia i powrotu do pracy są korzystne, staje się on uprawniony do pobierania zasiłku rehabilitacyjnego w tej samej wysokości. Świadczenie to pracownik może pobierać maksymalnie przez następnych 12 miesięcy. Jeżeli wynagrodzenie pracownika uległo obniżeniu w wyniku wypadku przy pracy przysługuje mu również „zasiłek wyrównawczy” przez okres do 24 miesięcy.

Ponadto, jeżeli pracownik w wyniku wypadku przy pracy doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje mu jednorazowe odszkodowanie, w wysokości 917,00 zł za każdy procent uszczerbku na zdrowiu. Należy jednak pamiętać, że długotrwały uszczerbek na zdrowiu to taki, który zgodnie z ustawą „powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogący ulec poprawie”, natomiast za stały uszczerbek na zdrowiu uznaje się „upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy”.  Dodatkowo, pracownik może otrzymać w okresie od 1 kwietnia 2019 r. do 31 marca 2020 r. z tytułu jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej:

• 16 048 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego,
• 16 048 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty.

W przypadku stwierdzenia długotrwałego lub stałego uszczerbku na zdrowiu wobec pracownika może zostać orzeczona „niezdolność do pracy”. W tej sytuacji pracownik nabywa prawo do renty w wysokości nie niższej niż:

• 80% podstawy jej wymiaru – dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy;
• 60%  podstawy jej wymiaru – dla osoby częściowo niezdolnej do pracy.

Odszkodowanie dla rodziny zmarłego

Członkom rodziny pracownika, który zmarł w wyniku urazów doznanych na skutek udziału w wypadku przy pracy przysługuje:

• jednorazowe odszkodowanie,
• renta rodzinna.

Członkami rodziny uprawnionymi do jednorazowego odszkodowania są małżonek (chyba, że orzeczono separację), dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione, wnuki, rodzeństwo, rodzice, osoby przysposabiające, macocha i ojczym – jeżeli w dniu śmierci pracownika prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub przyczyniał się on do ich utrzymania.

W chwili obecnej (do 31 marca 2020 r.), jeżeli uprawnionym do odszkodowania jest tylko małżonek lub jedno dziecko, odszkodowanie wynosi 82 531,00 zł. W przypadku gdy uprawniony jest jeden członek rodziny, ale inny niż małżonek lub dziecko,  odszkodowanie wynosi 41 265,00 zł. Szczegółowe informacje na temat wysokości należnych świadczeń znajdą Państwo na stronie https://www.zus.pl/kwoty-jednorazowych-odszkodowan.

Renta rodzinna przysługuje natomiast:

dzieciom do ukończenia 16 roku życia, a jeżeli kontynuują naukę w szkole do ukończenia 25 roku życia oraz bez względu na wiek, jeżeli dziecko stało się w tym czasie całkowicie niezdolne do pracy,

• wnukom, rodzeństwu i innym dzieciom przyjętym na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletniości, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, jeżeli spełniają takie warunki jak dzieci własne, gdy nie maja prawa do renty po zmarłych rodzicach, albo żyjący rodzice nie mogą zapewnić im utrzymania,
• wdowie (wdowcowi), która w chwili śmierci męża ukończyła 50 lat lub była niezdolna do pracy, albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu,
• rodzicom, jeżeli zmarły pracownik bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania oraz spełniają warunki określone dla wdowy/wdowca.

Wysokość przyznanej renty rodzinnej jest uzależniona od ilości uprawnionych osób.

W przypadku jednego uprawnionego jest to 85% renty jaka przysługiwałaby całkowicie niezdolnemu do pracy, gdy jest dwóch uprawnionych jest to 90% tej sumy, natomiast w przypadku trzech lub więcej uprawnionych jest to 95%.

Aplikant Adwokacki Krzysztof Kononowicz